"Pamiętniki starającego się" (1865-1866) to według dzisiejszego nazewnictwa powieść obyczajowa w formie pamiętnika. Stylizacja pamiętnikarska nie szkodzi trzeźwemu spojrzeniu na rzeczywistość jak to wówczas miao miejsce w wielu utworach balansujących między realizmem a późnoromantyczną manierą sentymentalną. Przed naśladownictwem złych wzorców chroni autora dystans do tematu i do siebie, który umożliwia wprowadzenie elementów humorystycznych żywych do dzisiaj. Dzięki temu obcujemy z czymś w rodzaju szkicownika z epoki niby odległej a przecież bliskiej - jak babciny album ze zdjęciami.
